ภาวะอักเสบ (inflammation)
โดย ผศ.นพ.ธนินนิตย์ ลีรพันธ์
ภาวะอักเสบ (inflammation) เป็นการตอบสนองอย่างหนึ่งของร่างกายต่อการได้รับการบาดเจ็บต่อเนื่อเยื่อในอวัยวะนั้นๆ เพื่อกำจัดสิ่งที่มากระตุ้นหรือทำลายเนื้อเยื่อ ด้วยการหลั่งสารเคมีต่างๆออกมา ซึ่งทำให้เกิดอาการปวด บวม แดงร้อน ในบริเวณที่เกิดการอักเสบ
การอักเสบตามข้อต่างๆ
สาเหตุของภาวะอักเสบ
- การได้รับอุบัติเหตุทำให้เกิดการบาดเจ็บต่ออวัยวะหรือเนื้อเยื่อแบบเฉียบพลัน
- การใช้งานมากเกินไป
- สารเคมี หรือสารพิษที่ร่างกายได้รับ
- ภาวะความเครียด
- สภาวะของจิตใจที่เครียด หรือตื่นเต้น
- แอลกอฮอล์ บุหรี่
- ภาวะติดเชื้อ
- ความผิดปกติของร่างกาย หรือโรคที่เกี่ยวกับภูมิคุ้มกันของร่างกายเช่น โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ โรคเก๊าท์
- การเสื่อมของข้อ เส้นเอ็น
- อ้วน
อาการที่แสดงจากการอักเสบคือ ปวด บวม แดง ร้อน ในบริเวณที่มีการอักเสบ ดังนั้นในบริเวณที่เป็นเนื้อเยื่ออ่อน เส้นเอ็น ข้อ จึงเกิดการอักเสบได้
ข้อที่เกิดการอักเสบ
ภาวะข้ออักเสียบเฉียบพลัน อาจเกิดเนื่องจากการได้รับบาดเจ็บจากการวิ่ง การเล่นกีฬา รถชน ซึ่งจะทำให้เกิดการอักเสบเฉียบพลัน ทำให้มีอาการปวด บวม ถ้าเป็นในส่วนเท้าก็ไม่สามารถลงน้ำหนักได้ ถ้าเป็นที่ไหล่ ศอก ข้อมือ ก็ทำให้เกิดการเคลื่อนไหวลำบาก
การอักเสบในข้อไหล่
ข้อเข่าอักเสบ
ข้อศอกอักเสบ
ในภาวะข้อเสื่อมในผู้ที่สูงอายุเกิดการอักเสบเนื่องจาก ผิวข้อกระดูกอ่อนมีการสึกกร่อน ร่างกายตอบสนองด้วยการกระตุ้นกระบวนการอักเสบ ทำให้เยื่อบุข้อมีการอักเสบ จึงเกิดการบวม และผลิตน้ำในข้อ มีลักษณะเป็นสีเหลือง ทำให้ข้อที่มีการอักเสบเกิดอาการบวม แดง และปวด ซึ่งสามารถเกิดได้ทุกข้อ ได้แก่ ข้อไหล่ ข้อศอก ข้อมือ นิ้ว ข้อเข่า ข้อเท้า ข้อมือ และข้อศอก หรือแม้กระทั่งข้อต่อของกระดูกสันหลังซึ่งมีลักษณะเป็นข้อต่อที่มีกระดูกอ่อนอยู่ (Hyaline cartilage)
ข้อเข่าเสื่อม
เข่าเสื่อม
เส้นเอ็น (tendon)
เส้นเอ็นจะมี 2 ประเภทคือ ข้อที่เกิดการอักเสบ https://en.wikipedia.org/wiki/Arthritis
- เส้นเอ็นที่มีปลอกหุ้มเส้นเอ็นหุ้มอยู่ (tendon sheath) เช่น เส้นเอ็นตามบริเวณข้อมือ มือ ข้อเท้า การอักเสบของเส้นเอ็นส่วนใหญ่มักจะเกิดในเส้นเอ็นที่มีปลอกหุ้มเส้นเอ็นอยู่ เนื่องจากปลอกหุ้มเส้นเอ็นจะมี เยื่อบุ( synovial lining) ในส่วนของปลอกหุ้มเส้นเอ็น ดังนั้นเมื่อเกิดการอักเสบจึงเกิดการผลิตน้ำออกมาได้ ทำให้เกิดอาการบวม ปวด ในบริเวณที่อักเสบ เช่น เส้นเอ็นอักเสบที่ข้อมือ (De quervain), ในโรคนิ้วล็อก (trigger finger) การอักเสบของเส้นเอ็นที่ข้อเท้า ซึ่งเป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยมักเกิดจากการใช้งานมากเกินไป หรือการบาดเจ็บซ้ำๆ https://en.wikipedia.org/wiki/Tenosynovitis
เส้นเอ็นข้อมืออักเสบ
เส้นเอ็นไหล่อักเสบ
- เส้นเอ็นที่ไม่มีปลอกหุ้มเส้นเอ็นเช่น เส้นเอ็นที่ไหล่ (rotator cuff) เส้นเอ็นสะบ้าหัวเข่า (patellar tendon) เส้นเอ็นร้อยหวายที่ข้อเท้า (Achilles tendon) ปัญหาที่พบส่วนใหญ่คือเกิดการเสื่อมของสภาพเส้นเอ็นทำให้การเรียงตัวของ collagen ผิดปกติ บวม และเกิดการฉีกขาดได้ง่าย หรืออาจจะเกิดจากอุบัติเหตุได้เช่นกัน
ถุงน้ำที่ส้นเท้าอักเสบ
ผลที่ตามมา
มีอาการปวด บวม แดง ร้อน ในบริเวณที่เกิดการอักเสบ
การรักษา
- ประคบเย็น. หลักการของการประคบเย็นเพื่อลดการอักเสบ ลดเลือดที่ไปเลี้ยงที่บริเวณอกัดสบและยังช่วยลดอาการปวด
- พักการใช้ข้อหรืออวัยวะที่มีการอักเสบ เพราะถ้าไปขยับหรือทำกายภาพในช่วงที่มีการอักเสบอยู่จะทำให้มีอาการปวดเพิ่มมากขึ้น
- การทำกายภาพบำบัดจะเริ่มทำเมื่ออาการเจ็บปวดหายไป โดยมีวัตถุประสงค์หลักคือ ให้ข้อสามารถเคลื่อนไหวได้ตามปกติ ทำให้กล้ามเนื้อแข็งแรง ดังนั้นในระยะที่มีการอักเสบ อาการปวดยังไม่ควรทำ
- ทานยาลดการอักเสบ
- ถ้าปวดมากอาจฉีดยาลดการอักเสบเฉพาะที่ในตำแหน่งที่มีการอักเสบ
ถ้ามีปัญหาสุขภาพกระดูกและข้อถามมาได้นะครับ
สอบถามปัญหาสุขภาพกระดูกและข้อได้ที่
Line OA: https://lin.ee/swOi91Q หรือ Line ID search @doctorkeng
Website: www.taninnit.com
YouTube: https://www.youtube.com/results?search_query=taninnit+leerapun
Facebook: หมอเก่งไขปัญหาปวดกระดูกและข้อ
Blockdit: https://www.blockdit.com/doctorkeng